هزینه کیفیت COQ چیست؟
هزینه کیفیت COQ عبارت است از سیستم برآورد و تحلیل مجموعه هزینه های حصول اطمینان از کیفیت محصولات و خدمات.
مبحث هزینه های کیفی بخشی از مباحث مهندسی کیفیت می باشد و زمانی که شرکت ها به استقرار سیستم های مدیریتی از جمله استاندارد IATF خودروسازی می پردازند این موضوع مهم را پیاده سازی و اجرا می نمایند که البته در خصوص سایر سیستم های مدیریتی از جمله استاندارد ایزو 9001 (سیستم مدیریت کیفیت) نیز صادق است.
هدف از استقرار سیستم بررسی هزینه های کیفیت (COQ) چیست؟
این سیستم، کارکنان را از هزینه های ناشی از کیفیت پایین آگاه ساخته و آنها را در یافتن موثر ترین روش انجام کار از نظر هزینه با هدف برآورده ساختن نیازمندی های مشتری یاری می رساند. همچنین سطح کیفیت پایین برای شرکت، هزینه در برداشته و رقابت پذیری شرکت را کاهش می دهد. از سوی دیگر کیفیت خوب باعث صرفه جویی در هزینه های سازمان شده و توان رقابتی شرکت را افزایش می دهد.
COQ یک سیستم سنجش عملکرد کسب و کار است که اثرات اطمینان یا عدم اطمینان مشتریان نسبت به دریافت بهترین کیفیت کالا و خدمات را از طریق شاخص های پولی، کمی کرده و اندازه گیری می نماید.
از دیدگاه یک سیستم کیفیت جامع، محاسبه، تحلیل و کاهش هزینه های کیفیت، بخشی از یک چرخه چهار مرحله ای محسوب می شود که طرح ریزی کیفیت، حل مساله و کنترل کیفیت فرایند ، سایر مراحل آن به شمار می روند .
در این چرخه، طرح ریزی کیفیت، برنامه های کیفی سازمان را تعیین کرده و زمانبندی می نماید . سپس سیستم COQ به شناسایی و تجزیه و تحلیل هزینه های کیفیت مرتبط به طرح کیفیت می پردازد.
مدل PAF (پیشگیری، ارزیابی، شکست) در هزینه های کیفیت چیست؟
در سیستم COQ، هزینه های کیفیت در سه حوزه هزینه های پیشگیری ، ارزیابی و شکست تقسیم می شوند. به این تقسیم بندی به اختصار مدل PAF اطلاق می شود Prevention Appraisal Failure
در این مدل معمولا COQ بر اساس هزینه های مرتبط با چهار گروه از فعالیت ها به شرح ذیل طبقه بندی می گردد:
هزینه های پیشگیری
این هزینه ها شامل کلیه هزینه های مرتبط به شناسایی، پیشگیری یا کاهش ریسک بروز عدم انطباق یا عیب می باشد.
هزینه های ارزیابی
این هزینه ها شامل هزینه های حصول الزامات کیفی اعم از تصدیق و کنترل کیفیت درکلیه مراحل ( طراحی ، تولید ، حمل و توزیع و خدمات پس از فروش ) می باشند. ممیزی، کالیبراسیون، آزمون و اندازه گیری از جمله هزینه های ارزیابی هستند .
هزینه های شکست درون سازمانی
این گروه، هزینه هایی را شامل می شود که در درون سازمان به علت غیر منطق بودن و معیوب بودن قطعات و تولیدات در هر یک از مراحل طراحی ، تولید و ارسال ایجاد می شوند .
به طور مثال هزینه ضایعات، دوباره کاری ها، تست های مجدد، بازرسی مجدد، بهسازی و اصلاح زمان توقف، اضافه کاری ، اقدام اصلاحی و طراحی مجدد در این گروه هزینه ها قرار می گیرند.
هزینه های شکست برون سازمانی
این هزینه ها، مواردی هستند که بعد از تحویل کالا یا خدمات به مشتری به علت عدم انطباق یا معیوب بودن ناشی
می گردند. نقص یا خطای تجهیزات، زمان تلف شده، هزینه های دوره گارانتی، هزینه های اداری مرتبط با عیب و کاهش حسن نیت و اعتماد مشتری در زمره این هزینه های می باشد.
هزینه های انطباق و عدم انطباق در موضوع کیفیت چیست؟
هزینه های انطباق را می توان به عنوان هزینه انجام امور درست در اولین بار تعریف نمود.
هزینه های شکست درون و برون سازمانی به عنوان هزینه های عدم انطباق (CONC) شناخته می شوند، عبارتند از هزینه ایجاد شده در نتیجه انجام نادرست کار در اولین مرتبه .
متاسفانه در بیشتر شرکت ها بخش عمده ای از هزینه های کیفیت شامل بازرسی های مجدد اشتباهات یا خطاها، دوباره کاری ها ، تعمیرات ، اتلافات هزینه های دوران گارانتی و استرداد پول مشتری می باشند، که همگی در محدوده هزینه های عدم انطباق(CONC) قرار می گیرند.
مزایا و فواید بررسی هزینه های کیفیت COQ
این اعتقاد وجود دارد که 25 تا 40 درصد هزینه هر عملیات منجر به اتلافات می شود. بنابراین بهبود کیفیت با حذف اتلافات بلافاصله منجر به افزایش ظرفیت بدون سرمایه گذاری اضافی می گردد.
بر این اساس، سیستم هزینه کیفیت (COQ) فعالیت هایی نظیر موارد ذیل می باشد :
– آنچه که قبلا به عنوان اطلاعات کیفی تصور می گردید را کمی می نماید .
– نواحی دارای پتانسیل لازم برای بهبود را مشخص کرده و آنها را اولویت بندی می نماید .
– فرایند بهبود را اندازه گیری می کند .
– روشی جهت محاسبه و تعیین میزان بازگشت سرمایه مهیا می نماید.
– شاخص های متعدد عملکردی که در شرکت مورد استفاده قرار می گیرد را به شاخص های پول تبدیل می نماید .
– مدیران را قادر می سازد با استفاده از ابزار قدرتمند شاخص های پولی، با مدیران ارشد ارتباط برقرار کنند .
برپایی و استقرار سیستم هزینه های کیفیت COQ چگونه است؟ (مراحل استقرار COQ)
استقرار سیستم COQ از یک فرایند چند مرحله ای تشکیل شده است:
گام اول : آماده سازی
این مرحله شامل مجموعه فعالیت هایی است که باید به دقت طرح ریزی شوند و به طور نظام مند انجام گردند تا اساس و بنیاد قابل اطمینانی برای سیستم هزینه کیفیت در شرکت ایجاد گردد .
این فعالیت عبارتند از :
– تشکیل کمیته COQ
– تعیین یک مسئول برای COQ
– آموزش COQ
– تعریف دامنه برنامه COQ
– تعهد به تامین منابع لازم
شکل گیری و ایجاد کمیته COQ
برای حصول اطمینان از موفقیت در ایجاد سیستم COQ، مدیریت ارشد سازمان باید نقشی فعال داشته باشد و هدایت و رهبری سیستم را در دست بگیرد. از این رو کمیته COQ باید شامل مدیران اصلی از واحدهای مختلف عملیاتی جهت بررسی و هدایت فعالیت های COQ باشد .
تعیین مسئول COQ
مسئول COQ از میان مدیران شرکت توسط مدیر عامل تعیین می گردد تا فعالیت های COQ را در شرکت هدایت نماید در مرحله استقرار سیستم COQ وظیفه این فرد هدایت و پشتیبانی مداوم از مجموعه فعالیت های استقرار سیستم می باشد .
توجه به این نکته بسیار مهم است که مسئولیت کلیدی برای اجرای سیستم هزینه کیفیت تنها متکی بر عملکرد بخش تضمین کیفیت (QA) نیست!
کارکنان بخش مالی مانند حسابداران یا مدیر مالی سازمان باید به صورت تنگاتنگ در تلاش های اجرای COQ مشارکت داشته باشند.
در این خصوص ، نقش اصلی کارکنان مالی / حسابداری شامل موارد ذیل می باشد :
– تعیین هزینه ها مطابق با فعالیت های COQ
– گرد آوری و پردازش داده های سیستم COQ از کلیه واحدهای سازمان
– تهیه گزارش های COQ در سطح شرکت ، واحد ، حوزه های کاری و فرایندها
همچنین نقش اصلی مدیران / سرپرستان خط در بردارنده موارد ذیل می باشد :
– همکاری با کارکنان بخش مالی / حسابداری به منظور مشخص کردن موارد هزینه کیفیت که نیاز به پایش دارد ،
– جمع آوری داده های سیستم COQ
– تجزیه و تحلیل هزینه های کیفیت و انجام اقدامات اصلاحی مناسب برای حل مشکلات
– پیگیری خط مشی مستمر کاهش هزینه کیفیت
آموزش COQ
برای ایجاد اطمینان از درک کامل مفهوم و کاربردهای COQ ، مسئول و اعضای کمیته COQ باید برخی از آموزش ها را در این زمینه طی کنند ، به علاوه اینکه مدیران و سرپرستان کلیه واحدهای کلیدی که به نحوی با پروژه COQ مرتبط هستند می بایست در کلاس های آموزشی مربوطه شرکت نمایند .
تعریف دامنه برنامه COQ
دامنه سیستم شرکت باید به طور شفاف و روشن تعریف شده باشد . در واقع باید مشخص شود که COQ در سراسر شرکت و کلیه فعالیت های آن ها جاری می شود یا تنها بر برخی فرایندهای بحرانی و کلیدی متمرکز خواهد شد .
گام دوم : تعیین هزینه موارد عدم انطباق
دومین گام ایجاد سیستم COQ تعیین موارد عمده هزینه کیفیت است .
شناسایی موارد عدم انطباق در این مرحله شامل فعالیت های ذیل می باشد:
– تهیه چک لیست هزینه عدم انطباق
– ارزیابی موارد هزینه عدم انطباق شناسایی شده
– تعیین منابع داده های هزینه های عدم انطباق ( CONC )
– تطبیق حساب های مالی با هزینه های عدم انطباق
گام سوم : جمع آوری داده های سیستم COQ
پس از شناسایی و تعیین مواردی از هزینه کیفیت جهت کاهش گام بعدی جمع آوری داده های هزینه کیفیت می باشد این گام شامل فعالیت های ذیل می باشد :
– تعیین هزینه موارد هزینه کیفیت
– ارائه گزارش وضعیت
روشهای محاسبه هزینه های کیفیت عبارتند از :
الف ) صورتحساب کلی
در این روش داده های مالی موجود از حساب های شرکت استخراج و گردآوری می شوند .
ب ) قیمت گذاری واحد
این روش هنگام بروز و تکرار نقص یا مشکل ، موثر است. برای قیمت گذاری بر روی نق ، هزینه های یک عیب محاسبه شده و سپس در تعداد دفعاتی که نقص رخ می دهد، ضرب می شود.
ج ) کل نفرات
این روش زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که نفراتی دقیقا به منظور بررسی و کار بر روی عیوب استخدام شده باشند.
د ) ضرر و زیان های وارده به منابع / نیروی کار
مخارج مزبور می توانند در ارتباط با میزان زمان صرف شده توسط یک کارمند جهت اجرای یک فعالیت خاص رفع عیب و یا میزان پرداخت مالی برای رفع یک عیب خاص که برای یک بار هزینه می شود، باشند .
خطوط راهنمای ذیل می توانند در جمع آوری و گزارش داده های هزینه کیفیت مورد استفاده قرار گیرند :
- تا حد امکان از سیستم های مدیریت هزینه موجود استفاده نمایید .
- هزینه کیفیت را در حساب های معمول مدیریت قرار دهید
- در مورد شاخص های عملکردی ، متناسب با شرایط کسب و کار و جمع آوری داده های هزینه های کیفیت برای آنها تصمیم بگیرید .
- نیازی نیست که برآورد اولیه از هزینه ها خیلی دقیق باشد .
- توانایی افراد در مراحل اولیه در شناسایی هزینه های کیفیت به تدریج افزایش می یابد، لذا در ابتدای کار انتظار افزایش هزینه های کیفیت را داشته باشید .
- هزینه ها را با محلی که در آن روی می دهند، مرتبط نمایید
- کل هزینه های کیفیت را به صورت دوره ای تحت پایش قرار دهید.
- در بخش های مورد نظر برای بهبود، هزینه های کیفیت باید با دقت بالاتری جمع آوری شده و به دفعات بیشتری تحت پایش قرار گیرند.
گام چهارم : تجزیه و تحلیل داده های هزینه کیفیت
در تجزیه و تحلیل داده های سیستم COQ موارد ذیل باید انجام گیرند :
- اولویت بندی موارد هزینه کیفیت جهت بهبود
- هدف گذاری برای بهبود
سه روش معمول جهت اولویت بندی موارد برای بهبود عبارتند از:
- تجزیه و تحلیل روند هزینه های کیفیت
اولویت بندی موارد هزینه های کیفیت در این روش زمانی مفید خواهد بود که داده های گذشته و حال موجود باشد. در این صورت امکان مقایسه بین داده های هزینه های عدم انطباق در گذشته و حال وجود خواهد داشت.
- تجزیه و تحلیل انحراف
این روش در شرایطی که مقاصد یا اهداف برای عملکرد سیستم مشخص شده باشند ، از کارایی بالایی برخوردار است.
- تجزیه و تحلیل پارتو
تجزیه و تحلیل پارتو با مرتب کردن هزینه های کیفیت بر اساس بزرگی سهم آنها در هزینه های کیفیت آغاز می گردد
گام پنجم : بهبود کیفیت و کاهش هزینه ها
پس از تجزیه و تحلیل داده های هزینه کیفیت و درک کامل آنها ، کمیته COQ می بایست بر کاهش هزینه های کیفیت اولویت دار متمرکز گردد. به این منظور مجموعه فعالیت های ذیل باید صورت گیرند :
- تخصیص افرادی در جایگاه متولیان فرایند ، یا تعیین تیم های کیفیت برای نظارت بر موارد اولویت بندی شده هزینه های کیفیت
- بحث و تبادل نظر در مورد کارکرد هزینه های عدم انطباق
- اعمال بهبود
- محاسبه هزینه موارد عدم انطباق
گام ششم : بهبود مستمر در عملکرد سیستم COQ
در اجرای بهبودهای مستمر موارد زیر باید مدنظرباشند :
- برقراری سیستم پیشگیرانه
پیشگیری از خطا بهترین راه جلوگیری از بروز هزینه های بالای کیفیت می باشد. هر کدام از عملیات سازمان می توانند سبب ایجاد هزینه کیفیت شوند، از این رو یک تجزیه و تحلیل دقیق می بایست در بخش های دارای مشکل انجام گیرد.
- طرح ریزی یک برنامه زمان بندی برای فعالیت های بهبود
زمانبندی فعالیتهای بهبود بستگی زیادی به شرایط حاکم بر سازمان دارد. با این حال هزینه های کیفیتی که برای رقابت پذیری شرکت بحرانی هستند، باید با تناوب بیشتری در معرض فعالیت های بهبود قرار گیرند.
- به روز رسانی کارت های COQ
کارت های هزینه کیفیت باید به روز نگه داشته شده و منعکس کننده عملکرد سیستم COQ باشد .
ما در مقاله فوق سعی کردیم بصورت خلاصه توضیحاتی در خصوص یکی از مباحث تکنیک های مهندسی کیفیت صحبت کنیم. تکنیکی که کمک زیادی به شرکت ها و تولیدکنندگان خواهد کرد تا بتوانند علاوه بر کاهش هزینه ها که در سود آوری نقش بسزایی دارد در موضوع رقابت پذیری نیز ار رقبای خود عقب نمانند. در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر و آموزش این تکنیک برای پرسنل سازمان خود با ما از طریق شماره های 02177611056 و 09102157571 در تماس باشید.
ثبت ديدگاه